Abstract
21st century is said to be the century of migration. Owing to the newest technologies people migrate easier and quicker. They also decide to change their place of residence more often – now not only within their countries but also outside it. Greater European integration and resulting increased facility in travelling within the EU facilitate this process. Yet, the most important cause of migration is the drive to improve living conditions. This is the main reason why foreigners from across the globe come to Europe – better life for them and their families. At present in the old EU countries migrants already constitute ten percent of society or even considerably more (according to UN data 14.1% in Spain, 13.1% in Germany, 10.7% in France, 10.4% in the UK), while in Poland this percentage is only 2.2% (although according to more credible OECD data, in 2008 it was as little as 0.2%). The number of foreigners legally residing in Poland permanently in 2009 was 92,500 (Office for Foreigners data), and the number of foreigners legally working in the country was almost 175,000 (Ministry of Labour and Social Policy data). One should also take into account a considerable number of foreigners residing in Poland illegally, estimated by researchers to be between 50 and 450 thousand. Moreover, the Border Guard data show an increase in the number of visitors to Poland – in 2009 7,2 million foreigners crossed Polish borders (which is a 5% increase compared to 2008). However, there are also threats related to migrations and they are of interest to sociologists and criminologists. Foreigners often remain on the margin of society and, as it happens in all marginalised social groups, some of them can turn to crime. Criminal activity of foreigners can be diverse, majority of it being common crimes committed against other foreigners. Organised crime crossing national borders is also a problem, particularly its most dangerous variety, human trafficking. Migrations involve also a clash of cultures which can lead to many previously unknown crimes (like e.g. honour murders, juvenile marriages, or reappearance of vendetta murders). Foreigners as “aliens” in the society often evoke fears, one of them being fear of serious crime – 2008 opinion poll by CBOS indicated that over 90% of Poles are afraid of such treat from foreigners. Yet fear of immigrants has much more in common with unrest and social instability brought by immigrant to the lives of residents than with actual risk of crime. It is worth to recall that one of first criminological studies carried out already in 1920s by Clifford Shaw indicated that crime is related to environment people live in, not to their race or nationality. Looking at the statistics, one may have an impression that [in Poland] there is no problem with foreign delinquency. Suspected foreigners in the peak moment in 2001 constituted 1.3% of all offenders and in 2008 only 0.41%.
References
- Albrecht H.J., Immigration, crime and victimization in Europe and particularly in Germany [w:] S. Palidda (red.), Criminalisation and Victimisation of Migrants in Europe, Genova 2009.
- Babbie E., Podstawy badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
- Balicki J., Stalker P., Polityka imigracyjna i azylowa. Wyzwania i dylematy, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2006.
- Borawska-Kędzierska E., Prus M., Polityka imigracyjna i azylowa [w:] F. Jasiński, K. Smoter (red.), Obszar wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości Unii Europejskiej. Geneza, stan i perspektywy rozwoju, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2005.
- Budakowska E., Międzynarodowe migracje a współczesne zagrożenia. Europejskie dylematy [w:] J. Królikowska (red.), Problemy społeczne w grze politycznej. Współczesne zagrożenia społeczne – diagnoza i przeciwdziałanie, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2006.
- Chakraborti N., Garland J., Hate crime. Impact, Causes and Responses, Sage Publications, Los Angeles 2009.
- Chrzanowska A., Tożsamość kulturowa uchodźców czeczeńskich [w:] A. Gutkowska (red.), Uchodźcy w Polsce. Kulturowoprawne bariery w procesie adaptacji, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Warszawa 2007.
- Cooper C., Refugees, asylum seekers, and criminal justice [w:] H.S. Bhui (red.), Race & Criminal Justice, Sage Publishing, London 2009.
- Czarnecki G. (red.), Raport o homofobicznej mowie nienawiści w Polsce, Kampania Przeciw Homofobii, Warszawa 2009.
- Dąbrowski P. (red.), Praca przymusowa imigrantów. Przypadek Polski, Warszawa 2010.
- Dijk J. van, Manchin R., Kesteren J. van, Nevala S., Hideg G., The burden of crime in the EU. Research report. A Comparative analysis of the European Crime and safety survey (EU ICS) 2005, Universiteit van Tilburg, Tilburg 2005.
- Dobrowolski K., Wróżda i pojednanie w sądownictwie polskich wsi beskidowych XVI i XVII wieku, „Studya nad historyą prawa polskiego” 1924, t. 8, z. 4 [w:] Elementy socjologii prawa. T. 5, Prawo zwyczajowe, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1993.
- Firlit-Fesnak G., Cudzoziemcy ubiegający się o status uchodźcy; niełatwa teraźniejszość, niepewna przyszłość [w:] G. Firlit-Fesnak (red.), W poszukiwaniu bezpiecznej przystani. Cudzoziemcy z Czeczenii w Polsce. Wyniki zogniskowanych badań grupowych prowadzonych wśród cudzoziemców poszukujących ochrony w Polsce w ramach projektu EQUAL @lterCamp, Warszawa 2008.
- Fluderska G., Sajkowska M., Problem krzywdzenia dzieci. Postawy i doświadczenia dorosłych Polaków. Raport z badań, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 2001.
- Frelak J., Klaus W., Wiśniewski J. (red.), Przystanek Polska. Analiza programów integracyjnych dla uchodźców, Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007.
- Garapich M.P., Chłopi i żołnierze, budowlańcy i pijacy. Dominujący dyskurs migracyjny, jego kontestacje oraz konsekwencje dla konstruowania polskiej grupy etnicznej w wielokulturowym Londynie [w:] H. Grzymała-Moszczyńska, A. Kwiatkowska, J. Roszak (red.), Drogi i rozdroża. Migracje Polaków w Unii Europejskiej po 1 maja 2004 r. Analiza psychologiczno-socjologiczna, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2010.
- Gardocki L., Prawo karne, C.H. Beck, Warszawa 2003.
- Głowacka-Grajper M., Dobry gość. Stosunek nauczycieli szkół podstawowych do dzieci romskich i wietnamskich, Wydawnictwo ProLog, Warszawa 2006.
- Golinowska S., Popyt na pracę cudzoziemców. Polska i sąsiedzi, IPiSS, Warszawa 2004.
- Goodey J., Targeted victimisation survey on immigrants and ethnic minorities. Considerations for comparative research development [w:] K. Aromaa, M. Heiskanen (red.), Victimisation Surveys in Comparative Perspective. Papers from the Stockholm Criminology Symposium 2007, European Institute for Crime Prevention and Control, affiliated with the United Nations (HEUNI), Helsinki 2008.
- Gracz K., Przymusowe migracje a perspektywy wielokulturowości w Polsce [w:] A. Gutkowska (red.), Uchodźcy w Polsce. Kulturowo-prawne bariery w procesie adaptacji, Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Warszawa 2007.
- Gruszczyńska B., Przemoc wobec kobiet w Polsce. Aspekty prawnokryminologiczne, Wolters Kluwer, Kraków 2007.
- Grzymała-Kazłowska A., „Integracja” – próba rekonstrukcji pojęcia [w:] A. Grzymała-Kazłowska, S. Łodziński (red.), Problemy integracji imigrantów. Koncepcje, badania, polityki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
- Grzymała-Moszczyńska H., Nowicka E., Goście i gospodarze. Problem adaptacji kulturowej w obozach dla uchodźców oraz otaczających je społecznościach lokalnych, "Nomos", Kraków 1998.
- Grzymała-Moszczyńska H., Uchodźcy. Podręcznik dla osób pracujących z uchodźcami, Nomos, Kraków 2000.
- Halik T., Nowicka E., Połeć W., Dziecko wietnamskie w polskiej szkole, Wydawnictwo ProLog, Warszawa 2006.
- Iglicka K., Gmaj K., Undocumented Migration. Counting the Uncountable. Data and Trends cross Europe. Country report: Poland, listopad 2008.
- International Migration Outlook, OECD 2010.
- Janiszewski B., Orzekanie kar i innych środków wobec cudzoziemców [w:] A.J. Szwarc (red.), Przestępczość przygraniczna. Postępowanie karne przeciwko cudzoziemcom w Polsce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2000.
- Januszewska E., Dzieci uchodźców z Czeczenii w polskiej szkole [w:] M. Kulesza, K. Szyniszewska (red.), Czeczeni w Polsce. Próba zrozumienia procesów integracyjnych, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
- Januszewska E., Dziecko czeczeńskie w Polsce. Między traumą wojenną a doświadczeniem uchodźstwa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
- Jernow, A.L. Hate Crime Law. A Practical Guide, OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights, Warszawa 2009.
- Karsznicki K., Handel ludźmi w świetle postępowań karnych prowadzonych w latach 1995-2005 [w:] Z. Lasocik (red.), Handel ludźmi – zapobieganie i ściganie, Ośrodek Studiów Handlu Ludźmi, Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej IPSiR UW, Warszawa 2006.
- Klaus W., Dziecko przed sądem. Wymiar sprawiedliwości wobec przestępczości młodszych nieletnich, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
- Klaus W., Wencel K., Dyskryminacja cudzoziemców w Polsce 2009, „Analizy, Raporty, Ekspertyzy Stowarzyszenia Interwencji Prawnej” 2009, nr 7.
- Klaus W., Wykorzystanie sprawiedliwości naprawczej w zapobieganiu przemocy rówieśniczej w szkole [w:] L. Mazowiecka (red.), Mediacja, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2009.
- Klaus W., Zbieranie danych o zjawiskach rasistowskich w Polsce. Raport z badań [w:] W. Klaus, J. Frelak (red.), Metodologia przygotowania bazy danych do identyfikacji zdarzeń o charakterze dyskryminacyjnym, ksenofobicznym czy rasistowskim, Warszawa 2010.
- Korczyńska J., Duszczyk M., Zapotrzebowanie na pracę cudzoziemców w Polsce. Próba analizy i wniosków dla polityki migracyjnej, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2005.
- Koryś I., Audyt umiejętności osób ubiegających się o status uchodźcy, Międzynarodowa Organizacja ds. Migracji (IOM), Warszawa 2008.
- Koryś I., Dimensions of integration. Migrant youth in Poland, „CEFMR Working Paper” 2005, nr 3.
- Kosowicz A., Access to Quality Education by Asylum-Seeking and Refugee Children, Warszawa 2007.
- Kosowicz A., Imigranci w polskim społeczeństwie [w:] T. Halik, A. Kosowicz, A. Marek, Imigranci w polskim społeczeństwie, Vox Humana, Warszawa 2009.
- Kosowicz A., Maciejko A. (red.), Integracja uchodźców w Polsce w liczbach, Polskie Forum Migracyjne, Warszawa 2007.
- Łodziński S., Opinie i postawy mieszkańców Polski wobec migracji i cudzoziemców w świetle badań opinii publicznej, „Raport Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu” 2002, nr 200.
- Marek A., Obyczaje w islamie [w:] T. Halik, A. Kosowicz, A. Marek, Imigranci w polskim społeczeństwie, Vox Humana, Warszawa 2009.
- Merle J.-C., Cultural defense, hate crimes and equality before the law, „ethic@” 2006, vol. 6, nr 1.
- Morrison B., Restoring safe school communities. A whole school response to bullying, violence and alienation, Federation Press, Sidney 2007.
- Newburn T., Criminology, Willan Publishing, Cullompton 2007.
- Obsznajczyk A., Profil społeczno-demograficzny ofiar handlu ludźmi [w:] Handel ludźmi w Polsce. Materiały do raportu, MSWiA, Warszawa 2007.
- Pawlak M., Bieniecki M., Laboratoria integracji. Lekcje z doświadczeń brytyjskich, belgijskich, katalońskich i portugalskich, Warszawa 2009.
- Philips C., Bowling B., Racism, ethnicity, crime and criminal justice [w:] M. Maguire, R. Morgan, R. Reiner (red.), The Oxford Handbook of Criminology, Oxford University Press, Oxford 2002.
- Piekut A., Wielość wymiarów – zatem jaka integracja? Przegląd tematyki i metod badań integracyjnych [w:] A. Grzymała-Kazłowska, S. Łodziński (red.), Problemy integracji imigrantów. Koncepcje, badania, polityki, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2008.
- Pływaczewski W., Handel kobietami z perspektywy problematyki przestępczości zorganizowanej [w:] P. Bogdalski, W. Pływaczewski, I. Nowicka (red.), Ius est ars boni et aequi. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Stefanowi Lelentalowi, Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, Szczytno 2008.
- Pływaczewski W., Handel kobietami z perspektywy przestępczości zorganizowanej [w:] B. Hołyst, J. Bryk, I. Malinowska (red.), Metody działania sprawców przestępstw handlu ludźmi, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji, Szczytno 2008.
- Renteln A.D., The Use and Abuse of the Cultural Defence, „Canadian Journal of Law and Society” 2005, t. 20, nr 1.
- Rzeplińska I., Przestępczość cudzoziemców w Polsce, Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa 2000.
- Samoraj B., Bieniecki M., Ocena skuteczności Indywidualnych Programów Integracji. Wyniki badań przeprowadzonych wśród osób zajmujących się uchodźcami [w:] J. Frelak, W. Klaus, J. Wiśniewski (red.), Przystanek Polska. Analiza programów integracyjnych dla uchodźców, Fundacja Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007.
- Sessar K., Podstawowe założenia projektu ‘Insecurities in European Cities’ z punktu widzenia kryminologii oraz socjologii miasta [w:] K. Krajewski (red.), Poczucie bezpieczeństwa mieszkańców wielkich miast. Kraków na tle innych miast europejskich, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
- Siemaszko A., Granice tolerancji. O teoriach zachowań dewiacyjnych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1993.
- Sitarz O., Culture defence a polskie prawo karne, „Archiwum Kryminologii” 2008-2009, t. XXIX–XXX, s. 643-652, https://doi.org/10.7420/AK2007-2008AX.
- Skwarska D., Kobiety i dzieci jako uchodźcy w Polsce i w Hiszpanii na progu XXI wieku [w:] E. Nowicka, S. Łodziński (red.), Kulturowe wymiary imigracji do Polski. Studia socjologiczne, Wydawnictwo ProLog, Warszawa 2006.
- Społeczna świadomość zagrożeń związanych z handlem ludźmi i podejmowaniem pracy za granicą, TNS OBOP, Ambasada Brytyjska, Warszawa 2010.
- Społeczność wietnamska w Polsce. Polityka migracyjna Wietnamu. Raport, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2007.
- Szulecka M., Obecność cudzoziemców na targowisku zlokalizowanym wokół Stadionu Dziesięciolecia z perspektywy kryminologicznej, „CMR Working Papers” 2007, nr 24/82.
- Szwarc A.J., Piskorski J., Przestępczość cudzoziemców w Polsce [w:] A.J. Szwarc (red.), Przestępczość przygraniczna. Postępowanie karne przeciwko cudzoziemcom w Polsce, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2000.
- Thomas W.I., Znaniecki F., Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 5, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1976.
- Trends in International Migrant Stock. The 2008 Revision, http://esa.un.org/migration/index.asp?panel=2.
- Webb S., Burrows J., Organised immigration crime. A post-conviction study, „Home Office Research Report” 2009.
- Wiśniewski M., Handel ludźmi – statystyka [w:] Handel ludźmi w Polsce. Materiały do raportu, MSWiA, Warszawa 2007.
- Wróblewska-Zgórzak A., Prawne aspekty zawierania małżeństw polsko-cudzoziemskich, „Analizy, Raporty, Ekspertyzy Stowarzyszenia Interwencji Prawnej” 2010, nr 1.
- Ząbek M., Łodziński S., Uchodźcy w Polsce. Próba spojrzenia antropologicznego, ASPRA-JR, Warszawa 2008.