Abstract
The article discusses the question about a functional model of family guardianship, shaped in practice by provisions of act of 27 July 2001 on court guardians and probation officers. It has been eight years since the act was passed. It is a time long enough to critically review how provisions of the said act function in practice and to evaluate if they have a positive influence on the model of family guardianship. While formulating assumptions to the empirical study of these problems, it was accepted that the model of guardianship can be determined by the method of guardians’ work. The method varies according to if a guardian is a professional guardian or a social worker. The method is also determined by the personal characteristics of a minor, their family situation and environment. The way of supervision over minors is another factor determining a guardian’s work. Polish guardianship is partly professional and partly social service . It results from the act of 27 July 2001 on court guardians and probation officers. Verification how the model assumptions are realised in practice was the first stage of the research. Subsequent stages included research on differences in task performance by professional and social guardians, and in the way of supervision. The study was conducted between March 2008 and November 2009. Guarded minors, their parents were questioned in a questionnaire, guardians themselves were interview. Moreover, court files of guardianships in question were examined. 292 questionnaires were distributed among randomly selected minors supervised by guardians from District Court in Poznań. Out the number of questionnaires 225 could be used. Court files of the minors who returned their questionnaires were examined. The study included 102 professional and 123 social guardians. Data obtained from questionnaires were verified against 45 interviews with professional and 50 social guardians from the District Court in Poznań. The final stage was statistical analysis of the obtained results. The analysis of the professional / social model of guardianship was based on statistics and official documents. They prove that the model, contrary to premises of the act of 27 July 2001 is still rather a social / professional one. As of the end of 2008, there were 2,726 professional and 13,428 social guardians. In the light of the above, it was interesting to compare the methods of work of both groups, particularly methods of their supervision. The comparison can be summarised as follows: 1. Analysis of time spent over activities and the proportion of supervision of minors in the total work time leads to a conclusion that no activity was a predominant one in either of the groups. Guardians’ work cannot be categorised as exclusively educational, controlling, assisting or administrational, it has rather a mixed character.
References
- Aktualna sytuacja kurateli sądowej w Polsce, Krajowa Rada Kuratorów, Warszawa 2009.
- Bałandynowicz A., Probacja. Wychowanie do wolności, Primum, Grodzisk Mazowiecki 1996.
- Bandura J., Wiedza pedagogiczna kuratorów sądowych jako wychowawców społecznych, „Pedagogika i Psychologia” 1984, nr 5.
- Bartkowicz Z., Efektywność resocjalizowania nieletnich w zakładzie poprawczym i wychowawczym, UMCS, Lublin 1987.
- Bojarski T., Skrętowicz E., Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich. Komentarz, Wydawnictwo Prawnicze "LexisNexis", Warszawa 2007.
- Czajka W., Efektywność resocjalizacyjna umieszczania nieletnich poza zakładem poprawczym, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1978.
- Gromek K., Komentarz do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, LexisNexis, Warszawa 2006.
- Gromek K., Kurator sądowy – nowe uregulowania prawne, „Szkoła Specjalna” 1988, nr 2.
- Gromek K., Kuratorzy sądowi. Komentarz do ustawy z 27 lipca 2001 r., Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2002.
- Heine H., Wprowadzenie do metodyki pracy kuratora sądowego dla nieletnich, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1986.
- Jedynak T., Stasiak K. (red.), Zarys metodyki pracy kuratora sądowego, Wydawnictwo Prawnicze "LexisNexis", Warszawa 2008.
- Jedynak T., Stasiak K., Komentarz do ustawy o kuratorach sądowych, LexisNexis, Warszawa 2008.
- Kalinowski M., Wychowawcza funkcja rodzinnego kuratora sądowego, „Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne” 1984, nr 5/6.
- Kalmthout A. van, Durnescu I., Probation in Europe, Wolf Legal Publisher, Utrecht 2008.
- Kuratela sądowa. Dwie propozycje modelowe a społeczne realia ich aplikacji [w:] W. Ambrozik, H. Machel, P. Stępniak (red.), Misja służby więziennej a jej zadania wobec aktualnej polityki karnej i oczekiwań społecznych, Centralny Ośrodek Szkolenia Służby Więziennej, Poznań-Gdańsk-Warszawa-Kalisz 2008.
- Opora R., Rola sędziów i kuratorów w resocjalizacji nieletnich, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2006.
- Ostrihanska Z., Greczuszkin A., Praca z indywidualnym przypadkiem w nadzorze rodzinnego kuratora sądowego, "Norbertinum", Lublin 2005.
- Ostrihanska Z., Problemy współczesnej kurateli sądowej, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego” 1996, nr 5.
- Pawlicka M., Kuratela sądowa w Polsce, Europie i świecie – historia i stan obecny, Wydawnictwo Impuls, Warszawa 2007.
- Pedrona P., Droit et pratiques éducatives de la protection judiciaire de la jeunesse, Gualino éditeur, Paris 2005.
- Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2008.
- Sawicka K., Model kurateli sądowej, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. Prof. Stanisława Batawii” 1996, nr 5.
- Sawicka K., Model kurateli sądowej, niepublikowany raport dla Ministerstwa Sprawiedliwości, Warszawa 1996.
- Stańdo-Kawecka B., O koncepcji resocjalizacji w polskiej literaturze naukowej polemicznie, „Probacja” 2010, nr 1.
- Stępniak P., Funkcjonowanie kurateli sądowej. Teoria a rzeczywistość, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 1992.
- Stępniak P., Nowelizacja ustawy o kuratorach sądowych a Europejskie Reguły Dotyczące Sankcji i Środków Alternatywnych, „Probacja” 2009, nr 2.
- Stępniak P., O modelu kurateli kontrolno-pomocowej [w:] Zapobieganie i zwalczanie przestępczości w Polsce przy zastosowaniu probacyjnych środków karania, Kancelaria Senatu, Warszawa 2004.
- Stępniak P., Praca socjalna ze skazanymi, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2007, nr 4.
- Stępniak P., Środowisko otwarte jako alternatywa dla więzienia. Z doświadczeń francuskich, "Ławica", Poznań 1997.
- Stępniak P., Wymiar sprawiedliwości i praca socjalna w krajach Europy Zachodniej, Ławica, Poznań 1998.
- Szymanowski T., Recydywa jako kryterium efektywności środków karnych w badaniach polskich, „Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny” 1972, nr 4.
- Tyszka Z., Środowisko rodzinne nieletnich i młodocianych przestępców [w:] A. Ratajczak (red.), Przestępczość nieletnich w Wielkopolsce, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań 1980.
- Wąsik J., Efektywność środków karnych stosowanych w Polsce mierzona powrotnością do przestępstwa, „Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny” 1972, nr 4.
- Wójcik D. (red.), Kuratela sądowa. Sukcesy i porażki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010.
- Wójcik D., Praca kuratora dla nieletnich w opinii sędziów sądów rodzinnych i kuratorów społecznych, „Archiwum Kryminologii” 1988, t. XV, s. 203-249, https://doi.org/10.7420/AK1988E.
- Zieliński Z., Sądownictwo opiekuńcze w sprawach małoletnich, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1975.
