Abstract
This article is devoted to discussing a new EU law institution which is about theindividual assessment of the specific needs of victims within the framework ofprotection. The issue is important since the institution for individual assessmentshould be implemented in the Polish system of law, but it also happens to invokemany controversies and misunderstandings. Most accurately it became accepted inthe Directive of the European Parliament and Council 2012/29/EU on 25 October2012, establishing minimum standards for the rights, support and protection ofvictims of crimes, thus replacing Council Framework Decision 2001/220/JHA. Therehad previously been talk about it in two other directives, namely Directive of theEuropean Parliament and Council 2011/36/EU from 5 April 2011 which was aboutpreventing human trafficking and combating it as well as protecting victims, whichreplaced Council Framework Decision 2002/629/JHA, and Directive of the EuropeanParliament and Council 2011/93/EU from 13 December 2011 on combating sexualabuse, the sexual exploitation of children and child pornography, which replacedCouncil Framework Decision 2004/68/JHA. An instrument closer to individualevaluation was also introduced by the European Council Convention for preventingand combating violence against women and domestic violence on 11 May 2011. Analysis of the regulations contained in these documents proved that victims ofcrimes have to be subjected to individual assessment every single time, the basis ofwhich are their personal qualities, type and character of the crime, as well as theirlocation. A particular weight is attached to ensuring the protection of the personalqualities of the victim. Individual assessment, on the one hand, should get confirmationif the given victim has specific needs, and if so, what kind of protection in criminalproceedings and support they need. On the other hand, it describes concrete means ofprotection and support as foreseen in the articles of the above-mentioned documents.So it is therefore best to adapt these means to specific needs.The discussed international documents prescribe always recognising a child asa person of specific needs, defining them as any person under 18 years of age. It alsoindicates that a person whose age cannot be confirmed, but for whom there are reasonsto believe they are a child, should be considered a child. For children that are victims ofcrimes, they also anticipate a wider catalogue of measures than for adult victims withspecific needs. An analysis of Polish law regulations has been made against a background ofsolutions accepted in international law acts. The analysis included in its particularscovers issues such as the problem of informing the victim about their entitlement torights, professional preparation of people who have contact with them on a professionalbasis, confirmation of special protection measures for the victims in criminal proceedings, appointment of procedural curators for harmed minors to preventconflicts of their interests with those of people who have parental custody or care overthem. Also referenced were solutions introduced by the act from 28 November 2014 about protection and aid for victims and witnesses, as well as the “Blue Card” procedurecarried out during interventions in situ undertaken in relation to family violence. Also discussed were the questionnaires prepared by the Ministry of Justice tocarry out the evaluations of specific needs of victims – this is part of the scope of thespecialist help they are meant to provide non-governmental organisations supportingvictims as well as within the scope of sharing special means for protection during criminal proceedings. It turned out that a significant majority of Polish legal normsand practices do not conform to international standards in the discussed field. With fullcertainty, institutions of individual assessment have not yet been implemented in Polish legislation, while the achieved undertakings appear insufficient. One can even say thatthey have only been pretending to aim to implement them. A specific objection is thefailure to achieve any activities aimed at ensuring a uniform standard of protectionfor all children. So children are held using current regulations under which the levelof their protection is dependent on their age and the type of criminal victimisationexperienced. Nor was there a separate category of victim with special needs in terms of protection. So special protection methods are still only given to victims of crimesof a sexual nature, as classified in articles 197 to 199 of the Criminal Code. In place ofthis, regulations ought to be introduced enabling specific methods of interrogating allvictims with special protection needs. Nor does it take into account the will of victimsabout the use of certain measures that they agree with subjectively
References
- Biederman A., Rzetelna informacja a aktywność pokrzywdzonego w procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 2007, nr 4, s. 148-162.
- Bieńkowska E., Erez E., Polski wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych w ocenie ofiar przestępstw (wyniki badania ankietowego) [w:] E. Bieńkowska (red.), Ofiara przestępstwa w systemie wymiaru sprawiedliwości. Materiały drugiej międzynarodowej konferencji na temat wiktymologii w Europie Wschodniej i Zachodniej. Mądralin k. Warszawy, 14-16 stycznia 1993 r., Warszawa 1997.
- Bieńkowska E., Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych potrzeb ofiar w zakresie ochrony – kontrowersje wokół instytucji oraz propozycja jej wdrażania [w:] L. Mazowiecka (red.), Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych potrzeb ofiar przestępstw w zakresie ochrony, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
- Bieńkowska E., Indywidualna ocena szczególnych potrzeb w zakresie ochrony, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 5, s. 5-23.
- Bieńkowska E., Mazowiecka L., Prawa ofiar przestępstw, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009.
- Bieńkowska E., Mazowiecka L., Uprawnienia pokrzywdzonego przestępstwem, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2014.
- Bownik S.J., Niektóre zagadnienia związane z ochroną pokrzywdzonego w świetle badań empirycznych, „Problemy Praworządności” 1989, nr 10, s. 42-45.
- Cielecki T., Lokalne ośrodki wsparcia dla ofiar przestępstw Ministerstwa Sprawiedliwości – jako kolejna próba utworzenia systemu pomocy ofiarom przestępstw w Polsce [w:] T. Cielecki, J.B. Banach-Gutierrez, A. Suchorska (red.), Pozycja ofiary w procesie karnym – standardy europejskie a prawo krajowe, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji. Wydział Wydawnictw i Poligrafii, Szczytno 2008.
- Cielecki T., Policja a ofiary [w:] T. Cielecki (red.), Poszanowanie godności ofiar przestępstw, Wydawnictwo Centrum Szkolenia Policji, Legionowo 2002.
- Dąbrowiecka A., Działania Ministerstwa Sprawiedliwości w zakresie wdrażania indywidualnej oceny do polskiego systemu prawnego [w:] L. Mazowiecka (red.), Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych potrzeb ofiar przestępstw w zakresie ochrony, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
- Dudka K., Skuteczność instrumentów ochrony praw pokrzywdzonego w postępowaniu przygotowawczym w świetle badań empirycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2006.
- Dyrekcja Generalna ds. Sprawiedliwości – Dokument Kierujący. W związku z transpozycją i implementacją Dyrektywy Europejskiego Parlamentu i Komisji 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającą minimalne standardy w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw i zamieniając Decyzje Komisji 2001/220/JHA, http://ec.europa.eu/justice/criminal/files/victims/guidance_victims_rights_directive_en.pdf.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastępująca decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW, Dz.Urz. UE L 101.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualnego dzieci oraz pornografii dziecięcej, zastępująca decyzję ramową Rady 2004/68/WSiSW, Dz.Urz. UE L 335.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie europejskiego nakazu ochrony, Dz.Urz. UE L 338.
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępująca decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW, Dz.Urz. UE L 315.
- Guidelines of the Committee of Ministers of the Council of Europe on child friendly justice, https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1705197 [dostęp: 30.05.2016].
- Klaus W., Indywidualna ocena potrzeb a oczekiwania pokrzywdzonych [w:] L. Mazowiecka (red.), Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych potrzeb ofiar przestępstw w zakresie ochrony, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
- Konwencja Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzona w Stambule dnia 11 maja 2011 r., Dz.U. 2015, poz. 961.
- Kulesza C., Środki ochrony ofiar o szczególnych potrzebach w myśl dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE [w:] L. Mazowiecka (red.), Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych potrzeb ofiar przestępstw w zakresie ochrony, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
- Makuchowska M., Knut P., Uwzględnienie potrzeb ofiar oraz udział organizacji pozarządowych w tworzeniu mechanizmu indywidualnej oceny [w:] L. Mazowiecka (red.), Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych potrzeb ofiar przestępstw w zakresie ochrony, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
- Matysiak I., Ocena realizacji procedury „Niebieskie Karty” w świetle nowych uwarunkowań prawnych [w:] L. Mazowiecka (red.), Jak skutecznie chronić ofiary przemocy w rodzinie, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
- Mazowiecka L. (red.), Jak skutecznie chronić ofiary przemocy w rodzinie, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
- Mazowiecka L., Prokuratura w Polsce 1918-2014, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
- Mazowiecka L., Wytyczne Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dziecku, „Ius Novum” 2016, t. 10, nr 3, s. 208-227.
- Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, Dz.U. 2015, poz. 1390.
- Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 lipca 2013 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości - Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury, Dz.U. 2014, poz. 144.
- Olszewska A., System przeciwdziałania przemocy w rodzinie [w:] Przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet, w tym kobiet starszych i kobiet z niepełnosprawnościami, analiza i zalecenia, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2013.
- Oświadczenie Rządowe z dnia 30 kwietnia 2015 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, sporządzonej w Stambule dnia 11 maja 2011 r., Dz.U. 2015, poz. 962.
- Płatek M., Ochrona prawna przed przemocą wobec kobiet i przemocą domową [w:] Przeciwdziałanie przemocy wobec kobiet, w tym kobiet starszych i kobiet z niepełnosprawnościami, analiza i zalecenia, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2013.
- Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie przez administrację publiczną. Informacja o wynikach kontroli, https://www.nik.gov.pl/plik/id,5094,vp,6609.pdf [dostęp: 30.05.2016].
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 maja 2014 r. w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, Dz.U. 2014, poz. 739.
- Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 czerwca 2015 r. w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, Dz.U. 2015, poz. 848.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 606/2013 z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie wzajemnego uznawania środków ochrony w sprawach cywilnych, Dz.Urz. UE L 181.
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury "Niebieskie Karty" oraz wzorów formularzy "Niebieska Karta", Dz.U. 2011 Nr 209, poz. 1245.
- Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2010 Nr 125, poz. 842.
- Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2015, poz. 396.
- Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2013, poz. 1247.
- Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka, Dz.U. 2015, poz. 21.
- Wytyczne Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie wymiaru sprawiedliwości przyjaznego dzieciom, Council of Europe/Europan Union 2012.
- Wytyczne nr 1 Komendanta Głównego Policji z dnia 23 lipca 2015 r. w sprawie wykonywania niektórych czynności dochodzeniowo-śledczych przez policjantów, Dziennik Urzędowy Komendy Głównej Policji, Warszawa, dnia 24 lipca 2015 r., poz. 59.
- Zalecenie Komisji z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie gwarancji procesowych dla osób wymagających szczególnego traktowania podejrzanych lub oskarżonych w postępowaniu karnym, Dz.Urz. UE C 378.
- Zielińska E. [w:] E. Bieńkowska, L. Mazowiecka (red.), Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2014.
- Zielińska E., Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych potrzeb ofiary w zakresie ochrony, w świetle unormowań art. 22 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE, [w:] L. Mazowiecka (red.), Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych potrzeb ofiar przestępstw w zakresie ochrony, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
- Żbikowska M., Obowiązek pouczenia o prawach i obowiązkach oraz konsekwencje jego niedopełnienia w kodeksie postępowania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 11, s. 82-98.